Libero: Sự sáng tạo của người Đức

Libero là một từ tiếng Ý thuần túy có nghĩa là tự do. Điều đó cho thấy bản thân vị trí libero trong bóng đá cũng có nguồn gốc từ nước Ý. Sự sáng tạo đó đến từ HLV huyền thoại Helenio Herrera khi ông điều chỉnh chiến thuật phòng ngự của HLV người Áo tên là Karl Rappan. Hệ thống ban đầu của Rappan được thực hiện với 4 hậu vệ cố định trước khung thành tạo nên một lá chắn vững chắc. Nhưng Herrera đã sửa đổi nó bằng cách thêm một hậu vệ thứ năm phía sau lưng hai trung vệ.

Hậu vệ này đóng vai trò như một cầu thủ chốt chặn cuối cùng để ngăn lại bất kỳ tiền đạo nào đã vượt qua hai trung vệ phía trước anh. Đó chính là chiến thuật siêu phòng ngự có tên Catenaccio huyền thoại đưa Inter Milan thập kỷ 60 lên đến đỉnh cao và trở thành thương hiệu của bóng đá Ý. Vị trí hậu vệ tự do này ban đầu được người Ý gọi là Libero. Tuy nhiên, chỉ đến khi một người Đức tiếp quản vị trí đó với sự sáng tạo và thông minh của mình, ông mới đưa Libero trở thành một huyền thoại trong lịch sử, người đó chính là hoàng đế bóng đá Franz Beckenbauer.

Điểm khác biệt mà Beckenbauer mang đến cho vị trí libero chính là ở khả năng tổ chức thế trận ngay từ phần sân nhà của ông. Là một cầu thủ cực kỳ thông minh, Beckenbauer không chỉ đơn giản là ngăn chặn những pha tấn công của đối phương, ông còn tận dụng tối đa những tình huống có bóng để điều chỉnh nhịp độ, dẫn dắt lối chơi và tổ chức lại các đợt tấn công cho đội nhà. Beckenbauer dù chơi thấp nhất trong hàng phòng ngự của Bayern Munich và ĐT Đức khi đó, nhưng người ta không lạ gì những pha băng lên cắt bóng từ giữa sân hay những tình huống dẫn bóng từ phần sân nhà tới tận khung thành đối phương và dứt điểm của ông.

Chính những tình huống xộc thẳng lên đầy bất ngờ đó đã đem đến những đột biến chiến thuật trong thế trận của đội nhà khi mà hệ thống phòng ngự kèm người ngày càng được hoàn thiện. Tuy nhiên, để có thể đảm nhiệm tốt cả vai trò phòng ngự chốt chặn lẫn phát động tấn công như vậy thì một cầu thủ chơi ở vị trí đó phải có thể lực vô cùng sung mãn và cả sự thông minh trong phán đoán tình huống cũng như sự nhạy cảm trong việc chọn vị trí. Những yêu cầu không hề dễ với những cầu thủ từ 50 năm trước. Chính vì vậy, dù là một vị trí rất lợi hại trên sân nhưng trong lịch sử có rất ít cầu thủ có thể thực sự chơi như một Libero thực thụ, và điều đặc biệt là hầu hết trong số đó đều là những cầu thủ người Đức.

Khởi đầu từ Beckenbauer, người ta tiếp tục được chứng kiến một Libero cực kỳ bền bỉ nữa trong suốt 20 năm mang tên Lothar Matthaus, người nắm giữ kỷ lục về số lần khoác áo ĐTQG trong thế kỷ 20 khi anh có tổng cộng 150 lần khoác áo ĐT Đức. Không được vinh danh đến mức vĩ đại như Beckenbauer, nhưng Matthaus cũng được nhớ tới như người đã đánh bại được Maradona huyền thoại vào kỳ World Cup 1990 đáng nhớ. Cái tên thứ ba đã thành danh ở vị trí Libero được nhớ đến là Matthias Sammer, cầu thủ Đức gần nhất  giành được danh hiệu Quả bóng vàng. Nếu ai đã được chứng kiến mùa hè Euro năm 1996 tại nước Anh hơn 20 năm trước thì sẽ không thể quên được chàng libero người Đức mang trên mình chiếc áo số 6 với những màn trình diễn tuyệt vời đã đưa ĐT Đức lên ngôi vô địch Châu Âu lần thứ 3. Đáng tiếc, so với hai vị tiền bối thì Sammer đã phải rời sân cỏ sớm khi mới 30 tuổi do một chấn thương nặng vào năm 1998 khi đang thi đấu cùng CLB Dortmund. Sau ba cái tên này, nước Đức còn có được những hậu vệ từng thành danh ở vị trí libero sau này như Casten Ramelow hay Jens Nowotny.

Điểm đặc biệt của các Libero Đức chính là ở khả năng tổ chức tấn công nhờ nhãn quan chiến thuật tốt và thể lực sung mãn. Ngoài ra, khi một libero rời bỏ vị trí để băng lên anh ta cũng đòi hỏi đội hình phải hỗ trợ cho mình. Vị trí libero vì vậy mang ý nghĩa chiến thuật rất lớn trong lối chơi chung của toàn đội đòi hỏi một tập thể biết có ý thức chiến thuật cao mới có thể thực thi được, một điều rất phù hợp với những cầu thủ Đức. Chính vì thế, trong một thời gian dài, hình ảnh một Libero Đức đã trở biểu tượng độc quyền của nền bóng đá này. Và dù libero là một từ tiếng Ý, được tạo ra bởi người Ý nhưng về sau nó đã trở thành một thương hiệu riêng của người Đức còn những hậu vệ Ý điển hình như Giacinto Facchetti, Gaetano Scirea hay Franco Baresi được nhớ tới như những hậu vệ quét đơn thuần.

Chính vì những sáng tạo của người Đức mà đặc biệt là Beckenbauer mà Libero đã trở thành một vị trí huyền thoại trên sân bóng. Thậm chí, đó có thể coi là một phát kiến đi trước thời đại khi sử dụng đến một cầu thủ đa năng trên sân. Bóng đá hiện đại ngày nay tuy không còn những Libero thuần túy nữa nhưng vai trò của những hậu vệ tấn công thì ngày càng trở nên quan trọng. Những trung vệ hàng đầu thế giới ngày nay như Sergio Ramos, Van Dijk, Laporte hay Mats Hummels đều là những cầu thủ có xu hướng dâng cao ngay khi có cơ hội và sở hữu những kỹ năng chơi bóng đa dạng đóng vai trò rất lớn trong lối chơi chung của toàn đội. Đó chính là những biến thể mới của một libero thời hiện đại, một trong những vị trí quan trọng nhất từng được sáng tạo ra trên sân bóng và được định nghĩa bởi người Đức.