Ronaldo Nazario: Bản giao hưởng dở dang của định mệnh

Yokohama, một đêm mùa hè năm 2002. Trong phòng thay đồ ngột ngạt mùi dầu nóng và hy vọng, Ronaldo Luís Nazario de Lima ngồi một mình trên băng ghế gỗ. Anh không nhìn vào những ống kính máy quay đang cố len lỏi, không nghe những lời động viên của đồng đội. Ánh mắt anh dán chặt vào đôi chân mình, đôi chân đã từng là kỳ quan của thế giới bóng đá, giờ đây chằng chịt những vết sẹo mờ.

Bên ngoài, hơn 70,000 con người đang gào thét, một bản hợp âm của chờ đợi và lo âu. Họ không chỉ chờ đợi một trận chung kết World Cup. Họ đang chờ xem liệu phép màu có tồn tại, liệu một vị thần đã gãy cánh có thể bay trở lại bầu trời một lần nữa.

Bốn năm trước, ở Paris, cũng là một trận chung kết, anh đã bước ra sân như một bóng ma. Ký ức đó vẫn còn là một vết cắt nhức nhối. Một cơn co giật bí ẩn vài giờ trước trận đấu đã biến "Người ngoài hành tinh" thành một cậu bé hoảng loạn, vô hồn. Anh đã thất bại, không phải trước người Pháp, mà trước chính cơ thể mình.

Đêm nay, ở Yokohama, con quỷ của quá khứ lại lởn vởn trong tâm trí. Anh đưa tay lên mái tóc kỳ dị của mình, một hình tam giác nhỏ trước trán như một lời thách thức ngớ ngẩn với số phận. Người ta cười nhạo nó, nhưng chỉ anh biết, đó là cách để đánh lạc hướng dư luận khỏi những câu hỏi về đôi chân anh, về thể trạng của anh, về nỗi sợ hãi mà anh không dám gọi tên. Anh hít một hơi thật sâu, không khí đặc quánh lo lắng. Đêm nay, anh không chỉ đá vì Brazil. Anh đá để giết chết bóng ma của chính mình.

Ký ức là một dòng sông chảy ngược. Nó đưa anh về với những con phố bụi bặm của Bento Ribeiro, nơi cậu bé gầy gò với hàm răng thỏ chỉ có một giấc mơ: biến quả bóng thành người bạn tri kỷ. Ở đó, không có những sân cỏ mượt như nhung, chỉ có những khoảng đất trống lổn nhổn sỏi đá.

Chính nơi đây, đôi chân anh học được cách nhảy múa với quả bóng, không phải bằng kỹ thuật được dạy trong học viện, mà bằng bản năng sinh tồn. Quả bóng phải dính vào chân, nếu không nó sẽ nảy lên một cách khó lường trên nền đất gồ ghề. Đó là khởi nguồn của ma thuật.

Rồi châu Âu gọi tên anh. PSV Eindhoven, rồi Barcelona. Thế giới lần đầu tiên chứng kiến một hiện tượng không thể giải thích bằng logic thông thường. Anh không chạy, anh bùng nổ. Khi Ronaldo có bóng, sân cỏ không còn được đo bằng mét, mà bằng những khoảnh khắc anh vượt qua đối thủ. Hậu vệ không phải là chướng ngại vật, họ là những cột mốc bị bỏ lại phía sau trong một vệt mờ.

Trận đấu với Compostela năm 1996 là một đoạn phim quay chậm trong tâm trí của cả một thế hệ. Nhận bóng từ giữa sân, anh không chuyền. Anh lao về phía trước như một con mãnh thú được giải thoát. Một hậu vệ kéo áo, anh gạt ra. Một người khác xoạc bóng, anh nhảy qua. Họ níu, họ kéo, họ bám riết lấy anh như những linh hồn tuyệt vọng, nhưng anh vẫn đi, thân hình vạm vỡ lướt đi với một sự thanh thoát kỳ lạ. 

Quả bóng dường như được buộc vào chân anh bằng một sợi dây vô hình. Khi anh sút tung lưới đối phương, cả thế giới bóng đá sững sờ. HLV Bobby Robson của Barcelona lúc ấy đã ôm đầu, không phải để ăn mừng, mà là trong một cử chỉ của sự hoài nghi tột độ. "Đây không phải cầu thủ," ông thốt lên, "Đây là một hiện tượng." Cái tên "O Fenômeno" ra đời từ đó. Anh là định nghĩa của sự bất khả chiến bại, một cơn cuồng phong mà không hàng phòng ngự nào có thể ngăn cản. Anh là tương lai của bóng đá, là vị vua không ngai của thế giới.

Nhưng định mệnh là một biên kịch trớ trêu. Nó ban cho anh tất cả: tốc độ của một con báo, sức mạnh của một con bò tót, và kỹ thuật của một vũ công samba. Nhưng nó lại đặt tất cả những món quà đó lên một đôi chân làm bằng pha lê. Inter Milan, nơi anh đạt đến đỉnh cao danh vọng với Quả bóng Vàng, cũng là nơi bi kịch bắt đầu. Những gã đồ tể ở Serie A, giải đấu phòng ngự tàn bạo nhất hành tinh khi đó, không thể ngăn anh bằng kỹ thuật, nên họ dùng bạo lực. Họ chặt, họ chém, họ biến đôi chân của anh thành mục tiêu.

Tháng 11 năm 1999, trong trận đấu với Lecce, đầu gối phải của anh gục ngã lần đầu tiên. Một tiếng "rắc" khô khốc mà chỉ anh nghe thấy. Thế giới nín thở. Nhưng đó mới chỉ là màn dạo đầu cho thảm kịch thực sự.

Ngày 12 tháng 4 năm 2000, sau sáu tháng điều trị, anh trở lại trong trận chung kết Coppa Italia với Lazio. Cả sân vận động Olimpico đứng dậy vỗ tay chào đón sự trở lại của vị vua. Anh vào sân, chạm bóng, thực hiện một pha đảo chân quen thuộc... và rồi, anh ngã xuống. Lần này không có va chạm. Không có ai ở gần. Anh tự gục ngã. Cái gân bánh chè ở đầu gối phải, vốn đã yếu ớt, đã đứt lìa.

Tiếng thét của anh xé toạc bầu không khí lễ hội. Đó không phải là tiếng thét của sự đau đớn thể xác, mà là của một tâm hồn tan vỡ. Các cầu thủ Lazio, đối thủ của anh, cũng phải quay mặt đi. Vài người chắp tay cầu nguyện. Iván Zamorano, người đồng đội đã nhường cho anh chiếc áo số 9, ôm mặt khóc nức nở.

Thế giới bóng đá chết lặng. Trên màn hình TV, người ta chiếu đi chiếu lại cảnh đầu gối của anh biến dạng một cách khủng khiếp. Các bác sĩ nói rằng đó là chấn thương đầu gối tồi tệ nhất họ từng thấy trong thể thao. Họ nói rằng sự nghiệp của anh đã kết thúc. Ở tuổi 23, "Người ngoài hành tinh" đã rơi xuống trái đất.

Hai năm tiếp theo là địa ngục. Không phải là địa ngục của những trận cầu đỉnh cao, mà là địa ngục của sự cô độc trong phòng vật lý trị liệu. Những ngày dài đằng đẵng với các bài tập đau đớn, những đêm mất ngủ vì cơn đau nhức và nỗi sợ hãi. Cơ thể anh, từng là một vũ khí, giờ là một nhà tù. Anh phải học lại cách đi, cách chạy, cách tin vào đôi chân của chính mình. Báo chí đã viết sẵn điếu văn cho sự nghiệp của anh. Người hâm mộ bắt đầu quên đi hình ảnh một cơn lốc, thay vào đó là hình ảnh một bệnh nhân.

Nhưng trong con người Ronaldo, bản năng của một chiến binh còn lớn hơn nỗi đau của một bệnh nhân. Anh chiến đấu không phải vì tiền bạc hay danh vọng, những thứ anh đã có thừa. Anh chiến đấu vì tình yêu thuần khiết với quả bóng, vì khát khao được một lần nữa nghe thấy tiếng reo hò của đám đông, không phải vì thương hại, mà vì ngưỡng mộ.

Anh cắn răng chịu đựng, ngày này qua ngày khác. Mỗi một bước chạy nhẹ trên máy tập, mỗi một pha chạm bóng không đau, đều là một chiến thắng nhỏ nhoi. Anh đang xây lại sự nghiệp của mình, không phải từ những danh hiệu, mà từ những mảnh vỡ của chính cơ thể mình.

Và rồi, anh có mặt ở Yokohama, trong trận chung kết định mệnh đó. Tiếng còi khai cuộc vang lên như một phát súng lệnh cho cuộc chiến cuối cùng của anh. Đối thủ của anh không chỉ là đội tuyển Đức với thủ thành khổng lồ Oliver Kahn, người được mệnh danh là "Titan". Đối thủ lớn nhất của anh là bóng ma của chính mình, là nỗi sợ hãi rằng đôi chân kia sẽ lại phản bội.

Những phút đầu tiên, anh chơi một cách thận trọng. Không có những pha bứt tốc kinh hoàng như thời ở Barcelona. Thay vào đó là sự rình rập của một con thú săn mồi đã trưởng thành sau những vết thương. Anh dùng kinh nghiệm, dùng sự khôn ngoan. Và rồi, phút 67, khoảnh khắc chờ đợi đã đến.

Rivaldo tung một cú sút xa, Oliver Kahn, người đã chơi một giải đấu hoàn hảo, lại mắc một sai lầm duy nhất. Ông để bóng ói ra. Và như một bóng ma, Ronaldo xuất hiện. Anh lao vào, đệm bóng vào lưới trống.

Đó không phải là một siêu phẩm. Đó là bàn thắng của một kẻ cơ hội, của một tiền đạo vòng cấm. Nhưng nó là bàn thắng quan trọng nhất đời anh. Anh chạy về phía cột cờ góc, ngón trỏ giơ lên, không phải trong sự kiêu ngạo, mà là sự giải thoát.

Nước mắt bắt đầu trào ra. Gánh nặng của bốn năm tủi nhục, đau đớn và hoài nghi đã được trút bỏ trong một khoảnh khắc. Mười hai phút sau, anh đặt dấu chấm hết cho câu chuyện cổ tích của mình bằng một cú sút chìm hiểm hóc vào góc xa. 2-0. Brazil vô địch thế giới. Ronaldo là Vua phá lưới.

Khi tiếng còi mãn cuộc vang lên, anh quỳ xuống sân, hai tay ôm mặt khóc nức nở. Lần này, không phải là những giọt nước mắt của nỗi đau ở Olimpico, mà là của hạnh phúc tột cùng ở Yokohama. Anh đã không chỉ chiến thắng người Đức. Anh đã chiến thắng định mệnh. "Người ngoài hành tinh" đã trở về, không phải bằng tốc độ kinh hoàng, mà bằng ý chí của một con người phi thường.

Sự nghiệp của anh sau đó là một bản vĩ thanh. Anh đến Real Madrid, gia nhập dải ngân hà "Galácticos". Anh vẫn ghi bàn, vẫn là một trong những tiền đạo hay nhất thế giới. Nhưng cơn lốc của tuổi trẻ đã không còn. Thay vào đó là một Ronaldo nặng nề hơn, chậm chạp hơn.

Báo chí Tây Ban Nha gọi anh là "El Gordo" (Gã béo). Những lời chỉ trích lại đến, nhưng lần này, chúng không còn làm anh tổn thương nữa. Anh đã đối mặt với những thử thách lớn hơn nhiều. Anh đã nhìn thấy sự nghiệp của mình gần như chấm dứt, nên những lời chê bai về cân nặng chỉ như gió thoảng qua tai.

Anh kết thúc sự nghiệp ở quê nhà Brazil, trong màu áo Corinthians. Ngày anh tuyên bố giải nghệ, anh lại khóc. Anh nói rằng cái đầu anh vẫn muốn tiếp tục, nhưng cơ thể anh không cho phép nữa. "Tôi đã thua trong cuộc chiến với cơ thể mình," anh thừa nhận. Đó là lời thú nhận đau đớn nhưng đầy tính nhân văn của một vị thần đã chấp nhận sự hữu hạn của kiếp người. Anh không thua bất kỳ hậu vệ nào. Anh chỉ thua thời gian và những định luật tàn nhẫn của sinh học.

Ronaldo Nazario đã không có một sự nghiệp trọn vẹn như Pele hay một cuộc cạnh tranh bền bỉ như Messi và Cristiano Ronaldo. Sự nghiệp đỉnh cao của anh quá ngắn ngủi, bị cắt đứt bởi những chấn thương tàn khốc. Nhưng có lẽ, chính sự dang dở đó lại làm nên sự vĩ đại của anh. Anh không chỉ là một cầu thủ bóng đá. Anh là một câu chuyện về tiềm năng vô hạn của con người và cả sự mong manh của nó.

Anh dạy cho chúng ta rằng ngay cả những tài năng thiên bẩm nhất cũng có thể gục ngã, nhưng nghị lực phi thường có thể giúp họ đứng dậy từ đống tro tàn. Di sản của anh không chỉ nằm ở những bàn thắng hay những danh hiệu. Di sản của anh là khoảnh khắc cả thế giới nín thở khi anh có bóng, là cảm giác rằng bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra.

Và trên hết, di sản của anh là hình ảnh một chiến binh, với mái tóc kỳ dị và nụ cười răng thỏ, đã khóc trong đau đớn tột cùng và rồi lại khóc trong hạnh phúc viên mãn. Anh là bằng chứng sống cho thấy vẻ đẹp thực sự không nằm ở sự hoàn hảo, mà nằm ở hành trình vượt qua những đổ vỡ để tìm lại chính mình. Anh là bản giao hưởng dang dở nhưng đẹp nhất mà bóng đá từng tạo ra.