San Mames trước giờ G: Trái tim Basque đợi khoảnh khắc lịch sử

Hơi thở của "Sư tử" và niềm tự hào Bilbao

Sân vận động San Mames là một công trình kiến trúc thể thao hiện đại, một biểu tượng sống động của Bilbao, trái tim của xứ Basque và là ngôi nhà không thể thay thế của Athletic Club – một trong những câu lạc bộ độc đáo nhất thế giới.

Tọa lạc uy nghi bên bờ sông Nervion, sân vận động mới khánh thành vào năm 2013 với sức chứa hơn 53.000 khán giả, kế thừa trọn vẹn di sản và tinh thần của "La Catedral" – Thánh đường San Mames cổ kính, huyền thoại.

Hơn một thế kỷ qua, cái tên San Mames đã gắn liền với biệt danh "Những chú sư tử" (Los Leones). Một sự tôn kính dành cho Thánh Mammes, người được cho đã bị đẩy vào miệng sư tử nhưng cuối cùng lại thuần hóa được chúng.

Với Athletic Club, San Mames không đơn thuần là địa điểm thi đấu. Đó là pháo đài, là nơi hun đúc bản sắc, là thánh địa chứng kiến những thăng trầm và vinh quang của một đội bóng tự hào nói không với cầu thủ ngoài xứ Basque.

Trước thềm trận chung kết Europa League 2025 giữa Tottenham Hotspur và Manchester United, San Mames một lần nữa đứng trước cơ hội khẳng định vị thế của mình trên bản đồ bóng đá châu Âu, không chỉ với tư cách một sân vận động hiện đại, mà còn là một biểu tượng văn hóa và tinh thần bất diệt.

Bản giao hưởng của thép, kính và cảm xúc

San Mames mới, một tác phẩm của kiến trúc sư Cesar Azcarate từ tập đoàn IDOM, là minh chứng cho sự hòa quyện giữa công nghệ tiên tiến và sự tôn trọng sâu sắc với di sản.

Ngay từ khi những bản vẽ đầu tiên được công bố, mục tiêu rõ ràng là tạo ra một đấu trường hiện đại bậc nhất nhưng vẫn giữ được bầu không khí cuồng nhiệt, gần gũi và đầy áp lực vốn là đặc sản của "La Catedral" cũ.

Kiến trúc của sân nổi bật với mặt tiền được bao phủ bởi hàng ngàn tấm ETFE (Ethylene Tetrafluoroethylene) bán trong suốt, có khả năng thay đổi màu sắc và chiếu sáng, tạo nên một hiệu ứng thị giác ngoạn mục, đặc biệt vào ban đêm.

Khi đội nhà thi đấu, cả sân vận động bừng lên sắc đỏ trắng đặc trưng, như một ngọn hải đăng dẫn lối cho niềm đam mê.

Thiết kế mái che vươn rộng bao phủ toàn bộ các khán đài không chỉ bảo vệ khán giả khỏi thời tiết khắc nghiệt của miền Bắc Tây Ban Nha mà còn góp phần khuếch đại âm thanh, biến những tiếng cổ vũ thành một "cơn bão" thực sự, tạo ra hiệu ứng "chảo lửa" mà mọi đối thủ đều phải e dè.

Bên trong, các khán đài được thiết kế dốc và gần sân cỏ nhất có thể, tái hiện lại cảm giác "pozillo" (cái giếng nhỏ) trứ danh của sân cũ, nơi cầu thủ có thể cảm nhận rõ rệt hơi thở và sự cuồng nhiệt của người hâm mộ.

Từ góc nhìn của cầu thủ, San Mames mang đến một trải nghiệm đặc biệt: áp lực từ bốn phía khán đài nhưng cũng là nguồn động lực vô giá. Nhiều cầu thủ đối phương đã thừa nhận rằng chơi bóng tại San Mames là một trong những thử thách khó khăn nhất sự nghiệp.

Đối với khán giả, mọi vị trí ngồi đều đảm bảo tầm nhìn tuyệt vời, cùng với những tiện nghi hiện đại như hệ thống wifi, màn hình lớn và các khu vực dịch vụ chất lượng cao.

Sự kết hợp giữa vẻ đẹp kiến trúc, công năng ưu việt và khả năng tạo ra một bầu không khí có một không hai đã giúp San Mames nhanh chóng giành được nhiều giải thưởng kiến trúc quốc tế, bao gồm cả danh hiệu "Công trình thể thao tốt nhất thế giới" tại Liên hoan Kiến trúc Thế giới năm 2015.

Từ "La Catedral" đến "Ngôi đền" mới

Lịch sử của San Mames là một câu chuyện kéo dài hơn một thế kỷ, bắt đầu từ "La Catedral" được khánh thành vào ngày 21 tháng 8 năm 1913.

Sân vận động ban đầu với kiến trúc kiểu Anh cổ điển đã trở thành một phần không thể tách rời của lịch sử bóng đá Tây Ban Nha, chứng kiến vô số trận cầu đỉnh cao và là nơi tôn vinh những huyền thoại.

Quyết định xây dựng một San Mames mới không hề dễ dàng, bởi "La Catedral" không chỉ là một sân bóng, nó là một phần di sản của xứ Basque.

Công trình mới được xây dựng ngay bên cạnh vị trí của sân cũ, một sự tiếp nối mang tính biểu tượng. Quá trình xây dựng diễn ra theo từng giai đoạn. Giai đoạn đầu hoàn thành vào mùa hè năm 2013, cho phép Athletic Club thi đấu mùa giải 2013-2014 tại ngôi nhà mới với ba mặt khán đài.

Trận đấu chính thức đầu tiên diễn ra vào ngày 16 tháng 9 năm 2013, khi Athletic Club đánh bại Celta Vigo 3-2 trong một đêm đầy cảm xúc. Khán đài cuối cùng được hoàn thiện vào mùa hè năm 2014, chính thức khép lại kỷ nguyên của "La Catedral" cũ, vốn được phá dỡ từng phần song song với việc xây dựng sân mới.

Một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất trong giai đoạn chuyển giao là việc di dời và bảo tồn vòm mái cổng chính mang tính biểu tượng của sân cũ. Mặc dù không thể tích hợp hoàn toàn vào cấu trúc mới, tinh thần và một phần vật chất của nó vẫn được lưu giữ như một lời nhắc nhở về quá khứ huy hoàng.

Việc UEFA chọn San Mames làm nơi tổ chức trận chung kết Europa League 2025 là một sự công nhận xứng đáng cho tầm vóc và chất lượng, đồng thời đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử của sân vận động này.

Nơi cảm xúc thăng hoa

Kể từ khi mở cửa, San Mames mới đã nhanh chóng viết nên những trang sử của riêng mình. Ngay trong mùa giải đầu tiên (2013-2014) tại ngôi nhà mới chưa hoàn thiện hoàn toàn, Athletic Club đã xuất sắc giành vé dự Champions League, một thành tích đáng nể.

Những đêm châu Âu tại San Mames luôn đặc biệt với bầu không khí cuồng nhiệt làm chùn bước cả những ông lớn. Trận Athletic thắng Napoli 3-1 ở vòng play-off Champions League tháng 8 năm 2014 trong một sân vận động đã hoàn chỉnh là một ví dụ điển hình.

Những trận derby xứ Basque với Real Sociedad luôn là những cuộc đối đầu rực lửa, không chỉ trên sân cỏ mà còn trên các khán đài, nơi niềm tự hào địa phương được thể hiện một cách mãnh liệt nhất.

Những chiến thắng trước Barcelona hay Real Madrid tại La Liga luôn được ăn mừng như những ngày hội. Đặc biệt, trận lượt đi Siêu cúp Tây Ban Nha năm 2015, khi Athletic Club vùi dập Barcelona hùng mạnh với tỷ số 4-0, đã tạo nên một cơn địa chấn và mở đường cho danh hiệu đầu tiên của câu lạc bộ sau 31 năm chờ đợi.

Tiếng gầm của 53.000 khán giả đêm đó dường như làm rung chuyển cả thành phố Bilbao.

Ngoài bóng đá, San Mames cũng là địa điểm tổ chức các sự kiện văn hóa và âm nhạc lớn, như buổi hòa nhạc của ban nhạc rock huyền thoại Guns N' Roses vào năm 2017, thu hút hàng chục ngàn người hâm mộ.

Tuy nhiên, đỉnh cao của những sự kiện thể thao quốc tế sẽ là trận chung kết Europa League 2025. Việc hai đội bóng Anh giàu truyền thống là Tottenham Hotspur và Manchester United đối đầu nhau tại đây hứa hẹn sẽ tạo nên một đêm huyền thoại.

Cả châu Âu sẽ hướng về Bilbao, và San Mames sẽ là sân khấu để những ngôi sao hàng đầu tranh tài, dưới sự chứng kiến của những cổ động viên cuồng nhiệt nhất.

"Chúng tôi tự hào khi được đăng cai một trận chung kết châu Âu," cựu Chủ tịch Athletic Club - Aitor Elizegi từng phát biểu. "Đó là sự công nhận cho sân vận động, cho thành phố và cho người hâm mộ của chúng tôi."

Kế thừa di sản "Sư tử"

San Mames, cả cũ và mới, luôn là "hang ổ" của những "chú sư tử" Athletic Club. Chính sách "cantera" độc đáo, chỉ sử dụng cầu thủ sinh ra hoặc đào tạo tại xứ Basque, đã tạo nên một mối liên kết đặc biệt giữa đội bóng, sân vận động và người hâm mộ.

Những huyền thoại của "La Catedral" cũ như Pichichi, Telmo Zarra, Jose Angel Iribar, Dani Ruiz hay Julen Guerrero đã đặt nền móng cho tinh thần chiến đấu bất khuất.

Khi San Mames mới được xây dựng, gánh nặng kế thừa và viết tiếp trang sử vàng đặt lên vai thế hệ cầu thủ mới. Aritz Aduriz, tiền đạo kỳ cựu, trở thành biểu tượng của giai đoạn chuyển giao này.

Những bàn thắng quan trọng, những khoảnh khắc lóe sáng của anh tại sân mới, đặc biệt là cú hat-trick vào lưới Barcelona trong trận Siêu cúp 2015, đã khắc tên anh vào lịch sử.

Iker Muniain, với kỹ thuật và lòng trung thành, cũng là một tượng đài khác, người đã trải qua những ngày cuối cùng của sân cũ lẫn những năm tháng rực rỡ tại sân mới, trở thành đội trưởng và nguồn cảm hứng cho các đồng đội.

Những cầu thủ trẻ trưởng thành từ lò Lezama như anh em nhà Williams - Nico và Inaki, với tốc độ và sức mạnh, cũng đang từng bước khẳng định vị thế của mình, mang theo niềm hy vọng lớn lao của người hâm mộ.

Di sản tiếp nối và khát vọng vươn xa

Hiện tại, San Mames đang ở trong trạng thái hoạt động tốt, là một trong những sân vận động hiện đại và được đánh giá chất lượng bậc nhất châu Âu.

Với cơ sở vật chất đạt tiêu chuẩn 5 sao của UEFA, sân vận động không chỉ phục vụ các trận đấu của Athletic Club mà còn sẵn sàng cho những sự kiện quốc tế tầm cỡ.

Việc được chọn là một trong những địa điểm tổ chức EURO 2020 (dù sau đó phải thay đổi do đại dịch) và nay là trận chung kết Europa League 2025 là minh chứng rõ ràng cho năng lực và uy tín của San Mames.

Trong tương lai gần, trọng tâm sẽ là việc tổ chức thành công trận chung kết Europa League 2025. Công tác chuẩn bị đang được tiến hành khẩn trương, từ việc nâng cấp nhỏ các tiện ích đến đảm bảo an ninh và hậu cần cho hàng chục ngàn cổ động viên từ khắp châu Âu đổ về.

Về lâu dài, San Mames sẽ tiếp tục là trái tim của Athletic Club, là nơi nuôi dưỡng những tài năng trẻ xứ Basque và là pháo đài bất khả xâm phạm. Không có kế hoạch cải tạo lớn nào trong tương lai gần vì sân vẫn còn rất mới và hiện đại.

Thay vào đó, sự tập trung là duy trì và nâng cao trải nghiệm cho người hâm mộ, đồng thời tìm kiếm cơ hội đăng cai thêm nhiều sự kiện thể thao và văn hóa lớn.

Nơi lịch sử không bao giờ ngủ yên

Dù mang trên mình tấm áo kiến trúc hiện đại, San Mames vẫn luôn phảng phất hồn cốt của "La Catedral"cổ kính.

Một công trình bằng thép và bê tông? Không. Đó là nơi lưu giữ ký ức, là chất xúc tác cho cảm xúc và là hiện thân của một triết lý bóng đá có một không hai.

Mỗi tiếng hô "Aupa Athletic!", mỗi lá cờ Ikurrina tung bay, mỗi bàn thắng được ghi đều là một phần của bản trường ca bất tận về tình yêu, lòng trung thành và niềm tự hào ở xứ Basque.

Khi ánh đèn pha chiếu rọi xuống thảm cỏ xanh mướt vào đêm chung kết Europa League 2025, San Mames sẽ trở thành sân khấu cho một trận cầu đỉnh cao. Đó sẽ là chứng nhân cho một khoảnh khắc lịch sử nữa, nơi quá khứ hào hùng sánh bước cùng tương lai rạng ngời.

Và dù kết quả cuối cùng có ra sao, tiếng gầm từ các khán đài xứ Basque sẽ mãi mãi vang vọng, bởi lịch sử ở đây chưa bao giờ ngủ yên, nó luôn sẵn sàng để được viết tiếp.