Lịch sử Câu lạc bộ Wolverhampton Wanderers: Sự trỗi dậy mạn…

Wolverhampton Wanderers, hay còn được biết đến với cái tên thân mật là Wolves, không chỉ là một trong những câu lạc bộ sáng lập nên Football League mà còn là một tượng đài của bóng đá Anh với một di sản phong phú. 

Lịch sử của họ là một bản trường ca về vinh quang, với thời kỳ hoàng kim thống trị nước Anh và tiên phong ở đấu trường châu Âu, nhưng cũng đầy rẫy những giai đoạn khủng hoảng tưởng chừng như không thể gượng dậy. Từ những ngày đầu ở Black Country đến kỷ nguyên hiện đại dưới sự đầu tư của Fosun, Wolves đã viết nên một câu chuyện độc đáo và đầy bản sắc.

Giai đoạn thành lập và những người tiên phong của Football League (1877–1923)

Nguồn gốc của câu lạc bộ bắt đầu từ năm 1877 khi CLB St. Luke's được thành lập bởi hai cậu học sinh Jack Baynton và Jack Brodie của trường St. Luke's ở Blakenhall. Hai năm sau, vào tháng 8 năm 1879, St. Luke's hợp nhất với một câu lạc bộ cricket và bóng đá địa phương có tên là The Wanderers, để tạo ra cái tên Wolverhampton Wanderers.

CLB ban đầu thi đấu trên hai sân khác nhau ở Wolverhampton trước khi chính thức chuyển đến sân vận động Molineux vào năm 1889, ngôi nhà của họ cho đến tận ngày nay. Chỉ một năm trước đó, vào năm 1888, Wolves đã trở thành một trong 12 thành viên sáng lập của Football League, giải đấu bóng đá chuyên nghiệp đầu tiên trên thế giới.

Dưới sự dẫn dắt của đội trưởng Jack Brodie, Wolves kết thúc mùa giải đầu tiên ở vị trí thứ ba và vào đến trận chung kết Cúp FA, nơi họ để thua Preston North End, đội bóng "Invincibles" (Bất khả chiến bại) đầu tiên của bóng đá Anh.

Thành công ở Cúp FA cuối cùng cũng đến với Wolves vào năm 1893, khi họ đánh bại Everton 1-0 trong trận chung kết để giành danh hiệu lớn đầu tiên trong lịch sử. Giai đoạn đầu thế kỷ 20 chứng kiến CLB tiếp tục là một thế lực đáng gờm ở các giải đấu cúp. Họ giành chức vô địch Cúp FA lần thứ hai vào năm 1908 sau khi đánh bại đội bóng ở hạng cao hơn, Newcastle United với tỷ số 3-1. 

Dù thành công tại các đấu trường cúp, tuy nhiên, thành tích ở giải vô địch quốc gia của Wolves lại không ổn định, khi CLB đã phải trải qua giai đoạn rớt hạng xuống giải Hạng Hai (Second Division) vào năm 1906, và thậm chí là Hạng Ba (Third Division) vào năm 1923.

Thời kỳ hoàng kim của Stan Cullis và Billy Wright (1948–1964)

Sau Thế chiến thứ hai, Wolverhampton Wanderers bước vào giai đoạn huy hoàng và thành công nhất trong lịch sử của mình, gắn liền với hai cái tên huyền thoại: HLV Stan Cullis và đội trưởng Billy Wright.

Stan Cullis, một cựu cầu thủ của Wolves, được bổ nhiệm làm huấn luyện viên vào năm 1948. Ông đã xây dựng một đội bóng dựa trên nền tảng kỷ luật, yếu tố thể lực và một lối chơi tấn công trực diện, mạnh mẽ. Dưới sự chỉ huy của Cullis, Wolves đã trở thành một trong những đội bóng mạnh nhất nước Anh. Họ giành chức vô địch Cúp FA lần thứ ba vào năm 1949 sau khi đánh bại Leicester City.

Thập niên 1950 là thời kỳ thống trị tuyệt đối của Wolves. Với Billy Wright, người đội trưởng vĩ đại và là cầu thủ đầu tiên trên thế giới có 100 lần khoác áo đội tuyển quốc gia, làm thủ lĩnh trên sân, Wolves đã giành chức vô địch First Division (giải hạng Nhất) ba lần trong các mùa giải 1953–54, 1957–58 và 1958–59. Họ cũng suýt nữa đã có được cú đúp danh hiệu vào mùa giải 1959–60, nhưng lại về nhì ở giải quốc nội và giành chức vô địch Cúp FA lần thứ tư sau khi đánh bại Blackburn Rovers.

Giai đoạn này cũng chứng kiến vai trò tiên phong của Wolves ở đấu trường châu Âu. Sân vận động Molineux là một trong những sân đầu tiên tại Anh lắp đặt hệ thống dàn đèn pha hiện đại. CLB đã tổ chức một loạt các trận giao hữu vào giữa tuần với các đội bóng hàng đầu châu lục như Spartak Moscow, Dynamo Moscow, và đặc biệt là nhà vô địch Hungary, Honved, đội bóng có nhiều ngôi sao với biệt danh "Mighty Magyars" (Những người Magyar vĩ đại).

Chiến thắng của Wolves trong những trận đấu này đã khiến báo chí Anh tung hô họ là "Champions of the World" (Nhà vô địch Thế giới). Chính những trận đấu giữa các CLB hàng đầu "Lục địa già" thời điểm này đã trở thành chất xúc tác quan trọng, thúc đẩy UEFA thành lập Cúp C1 châu Âu (European Cup) vào năm 1955.

Suy thoái thời hậu Cullis và sự hồi sinh ở thập niên 70 (1964–1980)

Sau khi Stan Cullis rời đi vào năm 1964, Wolves bắt đầu một giai đoạn suy thoái. Họ bị rớt hạng vào năm 1965, chấm dứt một kỷ nguyên vàng son. Dù nhanh chóng trở lại giải hạng Nhất, CLB không còn duy trì được vị thế thống trị như trước.

Tuy nhiên, thập niên 1970 chứng kiến một sự hồi sinh mạnh mẽ của Wolves ở các giải đấu cúp. Dưới sự dẫn dắt của HLV Bill McGarry, với những tiền đạo xuất sắc như Derek Dougan và John Richards, Wolves đã gặt hái được nhiều thành công. Năm 1972, họ có một hành trình ấn tượng tại UEFA Cup, vào đến trận chung kết toàn Anh đầu tiên trong lịch sử giải đấu, nhưng đã để thua Tottenham Hotspur sau hai lượt trận.

Hai năm sau, vào năm 1974, Wolves giành chức vô địch Cúp Liên đoàn (League Cup) lần đầu tiên sau khi đánh bại Manchester City trong trận chung kết tại Wembley. Thành công ở giải đấu này tiếp tục đến vào năm 1980, khi họ một lần nữa lên ngôi vô địch sau khi bất ngờ đánh bại nhà vô địch châu Âu, Nottingham Forest, với Andy Gray ghi bàn thắng duy nhất của trận đấu.

Những năm tháng đen tối và bờ vực giải thể (1980–1990)

Thập niên 1980 là giai đoạn tồi tệ nhất trong lịch sử CLB. Sau những thành công ở các giải đấu cúp, Wolves rơi vào một cuộc khủng hoảng tài chính trầm trọng do chi phí tái thiết sân Molineux. Hậu quả là một cú sụp đổ không phanh.

Trong vòng chỉ vài năm, Wolves đã bị rớt hạng ba lần liên tiếp, từ giải hạng Nhất năm 1984 xuống giải hạng Tư (Fourth Division) vào năm 1986. CLB đứng trước nguy cơ bị giải thể, sân vận động Molineux xuống cấp trầm trọng, và tương lai trở nên vô cùng mờ mịt. Đây là một cú sốc lớn đối với một CLB từng là một trong những đội sáng lập Football League và là nhà vô địch nước Anh.

Sự cứu rỗi đến vào năm 1986 khi Hội đồng thành phố Wolverhampton mua lại sân vận động và CLB được một nhà đầu tư tiếp quản. Dưới sự dẫn dắt của HLV Graham Turner cùng màn trình diễn tỏa sáng của tiền đạo huyền thoại Steve Bull, người đã ghi hơn 300 bàn cho CLB, Wolves bắt đầu hành trình hồi sinh. Họ thăng hạng hai mùa giải liên tiếp và vô địch Football League Trophy vào năm 1988.

Kỷ nguyên Sir Jack Hayward và màn tái xuất Premier League (1990–2016)

Năm 1990, CLB được mua lại bởi Sir Jack Hayward, một người hâm mộ trung thành và là một doanh nhân giàu có. Kỷ nguyên của ông đã mang lại sự ổn định tài chính và tham vọng trở lại đỉnh cao cho Wolves. Sân vận động Molineux được tái thiết hoàn toàn, trở thành một trong những sân vận động hiện đại nhất nước Anh vào thời điểm đó.

Dù đã đầu tư rất nhiều tiền bạc, con đường trở lại Premier League của Wolves lại vô cùng gian nan. Họ nhiều lần lỡ hẹn ở các trận play-off. Phải đến năm 2003, dưới sự dẫn dắt của HLV Dave Jones, Wolves mới giành quyền thăng hạng Premier League lần đầu tiên sau khi chiến thắng trong trận chung kết play-off. Tuy nhiên, họ chỉ trụ lại được một mùa giải.

Sau nhiều năm thi đấu ở Championship, Wolves một lần nữa trở lại Premier League vào năm 2009 dưới thời HLV Mick McCarthy và đã có ba mùa giải trụ lại sân chơi hàng đầu bóng đá Anh trước khi lại phải rớt hạng vào năm 2012, và thậm chí là rơi xuống League One một năm sau đó.

Kỷ nguyên Fosun và sự trỗi dậy ở EPL (2016–Hiện tại)

Một chương mới thực sự mở ra vào năm 2016 khi CLB được tập đoàn đầu tư Trung Quốc, Fosun International, mua lại. Với tiềm lực tài chính dồi dào và một chiến lược phát triển bài bản, Wolves nhanh chóng thay đổi.

Mùa hè năm 2017, HLV người Bồ Đào Nha Nuno Espirito Santo được bổ nhiệm. Với sự giúp đỡ của siêu cò Jorge Mendes, CLB đã thực hiện một cuộc cách mạng về nhân sự, mang về hàng loạt cầu thủ chất lượng, trong đó, đặc biệt ưu tiên các nhân tố người Bồ Đào Nha, tiêu biểu là thủ thành Rui Patricio, tiền vệ Ruben Neves hay tiền đạo Diogo Jota - chân sút tài hoa nhưng bạc mệnh khi đã ra đi mãi mãi ở tuổi 28 sau một tai nạn giao thông. Ngay trong mùa giải đầu tiên, Wolves đã thống trị Championship và giành chức vô địch một cách thuyết phục để trở lại Premier League vào năm 2018.

Không giống những lần thăng hạng trước, Wolves dưới thời Fosun đã nhanh chóng khẳng định vị thế của mình. Ngay trong mùa giải tái xuất EPL (2018–19), họ kết thúc ở vị trí thứ 7 và giành quyền tham dự UEFA Europa League, đánh dấu sự trở lại đấu trường châu Âu sau gần 40 năm. Wolves tiếp tục kết thúc ở vị trí thứ 7 vào mùa giải sau đó và vào đến tứ kết Europa League.

Sau khi HLV Nuno Espirito Santo rời đi, CLB vẫn hoàn thành mục tiêu trụ lại ở Premier League dưới thời các HLV Bruno Lage, Julen Lopetegui, Gary O'Neil và hiện tại là Vitor Pereira, tiếp tục viết nên những chương mới trong lịch sử đầy biến động của một trong những câu lạc bộ giàu truyền thống nhất nước Anh.

Những điều chưa viết về CLB Wolverhampton Wanderers

Bản sắc của Wolverhampton Wanderers được thể hiện rõ nét qua những biểu tượng độc đáo và dễ nhận biết, đã trở thành một phần không thể tách rời của di sản câu lạc bộ. Trang phục sân nhà của Wolves là một trong những bộ trang phục mang tính biểu tượng nhất của bóng đá Anh, nổi bật với sự kết hợp của hai màu vàng cổ (old gold) và đen.

Màu áo vàng cổ đặc trưng, thay vì màu vàng sáng thông thường, đã tạo nên một nhận diện riêng biệt cho CLB, được cho là đại diện cho sự thịnh vượng ("Gold") và ngành công nghiệp than đá, sắt thép ("Black") của vùng Black Country. Trang phục truyền thống thường bao gồm áo màu vàng cổ, quần đen và tất màu vàng cổ, một sự kết hợp đã được duy trì trong phần lớn lịch sử của CLB.

Biệt danh chính thức và được biết đến rộng rãi nhất của câu lạc bộ là "Wolves" (Bầy sói), một cách rút gọn tự nhiên từ tên thành phố Wolverhampton. Biệt danh này đơn giản, mạnh mẽ và đã gắn liền với hình ảnh của CLB. Cùng với đó, logo của CLB đã có nhiều thay đổi, nhưng biểu tượng đầu sói hiện tại là dễ nhận biết nhất.

Logo mang tính biểu tượng này, với hình ảnh đầu một con sói được cách điệu theo hình lục giác, được giới thiệu lần đầu vào năm 1979 và đã trở thành một biểu tượng lâu dài dù có nhiều lần được tinh chỉnh. Trước khi có logo đầu sói, huy hiệu của CLB thường phức tạp hơn, với một trong những logo cũ nổi bật có hình ảnh ba con sói đang chạy và khẩu hiệu của thành phố "Out of Darkness Cometh Light" (Ánh sáng đến từ bóng tối), hoặc một thiết kế đơn giản hơn chỉ là ba chữ cái "W.W.F.C." được lồng vào nhau.

Sự cạnh tranh thù địch trong bóng đá của Wolverhampton Wanderers chủ yếu được định hình bởi yếu tố địa lý, tạo nên những trận derby quyết liệt và giàu truyền thống tại vùng West Midlands. Kình địch lớn nhất, lâu đời nhất và mang tính lịch sử nhất của Wolves là West Bromwich Albion, trong các trận đấu được gọi là derby Black Country – một trong những trận derby nóng bỏng nhất nước Anh. Mối thù này bắt nguồn từ sự gần gũi về địa lý và sự cạnh tranh trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp.

Ngoài West Brom, Wolves cũng có mối kình địch đáng kể với hai câu lạc bộ khác ở vùng Midlands là Aston Villa và Birmingham City. Các trận đấu với những đội bóng này luôn diễn ra trong không khí căng thẳng và thu hút sự quan tâm lớn của người hâm mộ trong khu vực, dù mức độ căng thẳng không bằng trận derby Black Country.

Thông tin tổng quát CLB Wolverhampton Wanderers:

• Tên đầy đủ: Wolverhampton Wanderers Football Club

• Biệt danh: Wolves (Bầy sói)

• Năm thành lập: 1877 (với tên St. Luke's F.C.)

• Sân vận động: Molineux Stadium

• Sức chứa: 32.050

• Danh hiệu lớn:

  • First Division (VĐQG Anh): 3 (1953–54, 1957–58, 1958–59)

  • FA Cup (Cúp FA): 4 (1893, 1908, 1949, 1960)

  • League Cup (Cúp Liên đoàn): 2 (1974, 1980)

  • Football League Trophy: 1 (1988)

👉 Xem thêm:

Sân vận động Molineux: Hành trình giải cứu của Bầy sói

Wolves và nỗi tiếc nuối mang tên Diogo Jota